Άγιος Σωζόμενος Λευκωσίας

Το Χωριό Φάντασμα

Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Λευκωσία, βόρεια από το Δάλι και μεταξύ των περιοχών Γέρι και Ποταμιά, βρίσκεται το χωριό Άγιος Σωζόμενος.

Ένα χωρίο φάντασμα! Το χωρίο που άλλοτε έσφυζε από ζωή, τώρα δεν είναι τίποτε άλλο από ξεχασμένα ερείπια, χαλάσματα και απομεινάρια πλινθόκτιστων σπιτιών.

Κάποια κτήρια όμως, παραμένουν επιβλητικά και εντυπωσιακά όπως η εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου, καθώς και το ερημητήριο του, λαξευμένο σε ένα βράχο, στην άκρη ενός υψώματος, λίγο έξω από το χωριό.
Λίγα μέτρα πιο πέρα από την εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου, υπάρχουν τα απομεινάρια της γοτθικής εκκλησίας του Αγίου Μάμα, κτίσμα του 15ου αιώνα, ενώ στην κορυφή ενός λοφίσκου στέκεται επιβλητικό ότι απέμεινε από το Δημοτικό Σχολείο του Χωριού.

Μια ματιά στην ιστορία…… «της εγκατάλειψης»!

Τα αιματηρά γεγονότα του 1963, μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων οδήγησαν στην ισοπέδωση και ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού, ενώ οι κάτοικοι του, σύμφωνα με την ιστορία, το εγκατέλειψαν μέσα σε μια νύχτα.

Οι ιστορικές πηγές δίνουν τρεις εκδοχές σχετικά με την ερήμωση του χωριού.

Η πρώτη αναφέρει ότι, επτά Ελληνοκύπριοι που επέβαιναν σε ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο, πλησίασαν το χωριό και ζήτησαν βάλουν σε λειτουργία μια τουρπίνα υδροδότησης ενός γειτονικού χωριού. Οι Τούρκοι πάνοπλοι, τους επιτέθηκαν και σκότωσαν δυο από αυτούς.
Η δεύτερη εκδοχή υποστηρίζει ότι, οι επιβαίνοντες στο στρατιωτικό αμάξι, άνοιξαν πυρ ενάντιων Τουρκοκύπριων κατοίκων και προς άμυνα τους, άρχισαν να τους πυροβολούν.
Μια τρίτη εκδοχή ότι οι τουρκοκύπριοι έκοψαν το νερό στο χωριό. Ένα όχημα αστυνομικό με 5 αστυνομικούς μέσα πήγαν για να δουν τι έγινε όμως τους έστησαν ενέδρα οι τουρκοκύπριοι και τους σκότωσαν ολους. Ο ένας εξ αυτών ο αστυφύλακας Χαράλαμπος Βαρναβα.

Όποιο και αν ήταν όμως, το εναρκτήριο λάκτισμα αυτής της σύγκρουσης, σημασία έχει ότι οι Ελληνοκύπριοι που επέζησαν, επέστρεψαν φέρνοντας μαζί τους ενισχύσεις. Περικύκλωσαν το χωριό και τότε, ξέσπασε σφοδρή μάχη. Με την εμπλοκή ειρηνευτικών δυνάμεων η μάχη έλαβε τέλος, με μεγάλες απώλειες και για τις δυο πλευρές. Μετά από αυτό, οι Τουρκοκύπριοι του Αγίου Σωζόμενου μεταφέρθηκαν στη Λουρουτζίνα, και από τότε το χωριό παραμένει ερειπωμένο και εγκαταλελειμμένο.

Σήμερα…. Λαϊκοί μύθοι λένε….

Παρά το γεγονός ότι το χωριό είναι εγκαταλελειμμένο, δεκάδες χρόνια τώρα, πολλοί είναι εκείνοι που σπεύδουν να ανάψουν ένα κεράκι στην εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου, για να δουν από κοντά ότι απέμεινε από τις αιματηρές εκείνες ημέρες και να αφήσουν το μυαλό τους να ταξιδέψει.
Σύμφωνα με ένα λαϊκό μύθο «όταν πέφτει το σκοτάδι και παντού κυριαρχεί ησυχία μπορείς να ακούσεις ακόμα τις κραυγές των θυμάτων». Τέτοιοι λαϊκοί μύθοι σε συνδυασμό με τις εικόνες του ερειπωμένου χωριού, ξυπνούν αισθήματα δέους, ανατριχίλας και μιας αχόρταγης περιέργειας να ψηλαφίσεις την περιοχή και να διαπιστώσεις μόνος σου κάτι περισσότερο!

Φωτογραφία: Κωνσταντίνα Γ Παύλου