Βότανα: Λεβάντα

Χαρακτηριστικά, εμφύτευση, αποξήρανση, φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες

Λεβάντα η βασίλισσα των βοτάνων για τις θεραπευτικές της ιδιότητες, την μυρωδιά της το χρώμα της και την υπέροχη ομορφιά της.

Η λεβάντα, που επιστημονικά ονομάζεται Lavandula, είναι γένος φυτών που ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Το γνωστότερο γένος είναι η λαβαντούλα, που περιλαμβάνει γύρω στα 25 είδη. Είναι ιθαγενές των παραμεσόγειων περιοχών. Επίσης, απαντάται στα Κανάρια Νησιά, στην Ινδία και σε άλλες Ασιατικές χώρες. Σήμερα καλλιεργείται στην Ισπανία, τη Γαλλία, τη Βουλγαρία και σε αρκετές χώρες της Βόρειας Αφρικής, στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες λεβάντας με διαφορετικά σχήματα, μεγέθη και χρώματα λουλουδιών, καθώς και περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια.

Δημοφιλέστερες ποικιλίες είναι οι ακόλουθες:

Στενόφυλλος
Πλατύφυλλος
Εριώδης
Οδοντωτή
Πολυσχιδής
Στοιχάς
Στρογγυλόφυλλος
Θαλερή
Πτερωτή
Κανάριος

Φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες Λεβάντας:
Το αιθέριο έλαιο που περιέχουν τα φύλλα της Λεβάντας, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και για τη θεραπεία νευρασθενειών. Έχει επίσης αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην επούλωση τραυμάτων. Σε μεγάλες δόσεις η λεβάντα δρα ως υπνωτικό και ναρκωτικό. Οι ιαματικές της ιδιότητες ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και αναφέρονται στο Διοσκουρίδη, τον Πλίνιο και το Γαληνό.

Η λεβάντα ως αντιμικροβιακή εξουδετερώνει το στρεπτόκοκκο και τον πνευμονόκοκκο.

Είναι αποτελεσματική κατά της διφθερίτιδας, της βρογχίτιδας, της φυματίωσης και του τύφου.

Ως σπασμολυτική και αναλγητική, δρα κατά του άτακτου βήχα, του άσθματος, του κοκίτη, της γρίπης και της λαρυγγίτιδας.

Ανακουφίζει από μυϊκούς, νευραλγικούς και ρευματικούς πόνους. Ανακουφίζει από ημικρανίες και ίλιγγο. Έχει αποχρεμπτική δράση δηλαδή ρυθμίζει τις εκκρίσεις των βρόγχων.

Επίσης δρα ως τονωτική και δυναμωτική λόγω της αναζωογονητικής της δράσης και ενδείκνυται για υποτονικούς ασθενείς. Θεωρείται ως ηρεμιστική και ελαφρά υπνωτική. Πιο συγκεκριμένα βοηθά στον πονοκέφαλο, καταπραΰνει πόνους στο στομάχι. Είναι ηρεμιστικό για τη νευρικότητα, το άγχος και την αϋπνία. Αρκεί να εισπνεύσουμε βαθιά 3-4 φορές το άρωμά της για να συνέλθουμε από έντονο σοκ. Η λεβάντα βοηθά επίσης στην μελαγχολία και τη ναυτία.

Επιπρόσθετα, η λεβάντα θεωρείται αντισηπτική, βακτηριοκτόνα και επουλωτική. Δυναμώνει τα ούλα, συμβάλλει στην επούλωση πληγών και δρα καταπραϋντικά. Βοηθά στους μώλωπες και στα πρηξίματα. Βοηθά στα συρίγγια, στα χρόνια εκζέματα, σε ηλιακά εγκαύματα, στην ακμή, σε δερματίτιδες, στην ψώρα, σε εξανθήματα, αλλά και στην αλωπεκία. Θεραπευτική για κυστίτιδες και κολπική μυκητίαση. Είναι επίσης χωνευτική και βοηθά στην πέψη ενώ δρα κατά του τυμπανισμού και της διάρροιας.

Τέλος, η λεβάντα είναι διουρητική, υποτασική, χολαγωγική, εμμηναγωγική και βοηθητικό αντίδοτο σε δηλητηριάσεις, σε δαγκώματα ζώων, φιδιών ή εντόμων.

Χαρακτηριστικά, εμφύτευση και συλλογή λεβάντας:
Η λεβάντα είναι από τα πιο δημοφιλή αρωματικά φυτά. Συνήθως καλλιεργείται σε γλάστρα ή ζαρντινιέρα στο μπαλκόνι. Η λεβάντα διαθέτει σημαντική καλλωπιστική αξία λόγω του φυλλώματος και των υπέροχων αρωματικών μπλε και μωβ λουλουδιών της. Πρόκειται για φυτό φρυγανώδες και πολύκλαδο, με όρθιους βλαστούς που φύονται από τη βάση. Έχει ύψος 30 έως 80 εκατοστά και γκριζοπράσινα φύλλα.

Η λεβάντα καλλιεργείται σε εδάφη πλούσια σε ασβέστιο, καθώς αυτό βελτιώνει την ποιότητα του αιθέριου ελαίου της και βοηθά την ανάπτυξη του φυτού. Στην ανάπτυξη της λεβάντας δεν βοηθά καθόλου η υγρασία αλλά ούτε και την ολοσχερή ξηρασία. Ευδοκιμεί κι αναπτύσσεται καλύτερα σε ηλιοφανείς θέσεις στο μπαλκόνι. Για τη φύτευση της λεβάντας, επιλέγουμε βαθιές γλάστρες με διάμετρο και ύψος τουλάχιστον 30 εκατοστών, καθώς διαθέτει δυνατό ριζικό σύστημα που προχωρά σε βάθος και παρουσιάζει γρήγορη ανάπτυξη. Αν θα την φυτέψουμε στο έδαφος πρέπει να επιλέξουμε έδαφος ελαφρύ και χαλικώδες.

Τα πρώτα τρία χρόνια μετά τη φύτευση της λεβάντας, θα χρειαστεί να την κλαδέψουμε ελαφρά την περίοδο του φθινοπώρου για να αποκτήσει σχήμα. Στον τέταρτο χρόνο, αφού έχει διαμορφωθεί το σχήμα του φυτού, κάνουμε ένα αυστηρό κλάδεμα, αρχές άνοιξης, από πολύ χαμηλά, έτσι ώστε να αναβλαστάνει το φυτό και να πάρει δύναμη να ξαναπετάξει άνθη.

Σχετικά με τον τρόπο πολλαπλασιασμού της λεβάντας, γίνεται με διαίρεση του φυτού, με μοσχεύματα και με σπόρο. Η λεβάντα πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα μαλακού ξύλου την άνοιξη, καθώς και με ξυλοποιημένα μοσχεύματα το φθινόπωρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πολλαπλασιασμός με σπόρο είναι πιο δύσκολος.

Όσον αφορά την συλλογή και αποξήρανση της λεβάντας, πρέπει να σημειώσουμε ότι κόβουμε τους βλαστούς με άνθη μετά την πρωινή υγρασία. Αφαιρούμε τα φύλλα και φτιάχνουμε δεματάκια. Απλώνουμε τη φρεσκοκομμένη λεβάντα σε εφημερίδες σε σκιερό και στεγνό μέρος και την αφήνουμε εκεί μέχρι να αποξηραθεί. Επίσης μπορείτε να τυλίξετε με τούλι τα ματσάκια και τα κρεμάτε ανάποδα. Μόλις αποξηραθούν, μετά από ένα μήνα περίπου, μπορείτε να τα βάλετε σε σακουλάκια.

Η Λεβάντα βρήκε το δικό της βασίλειο στις Πλάτρες, αγκαλιάστηκε και αγαπήθηκε από τους κατοίκους της αλλά και από τους επισκέπτες. Το ιδιαίτερο άρωμα της λεβάντας απλώνεται ολόγυρα στο Τρόοδος και ιδιαίτερα στην περιοχή των Πλατρών και τιμάται κάθε καλοκαίρι με το ετήσιο φεστιβάλ λεβάντας.

Καθαρά θεματικό, διαδραστικό και εκπαιδευτικό το φεστιβάλ Λεβάντας έχει γίνει πλατφόρμα, προώθησης όλων των προϊόντων και όλων των παραγωγών Λεβάντας από όλη την Κύπρο, προσφέροντας στους επισκέπτες μια εμπειρία που καλύπτει όλες τις αισθήσεις μια που η λεβάντα έχει τόσες ιδιότητες που μπορούμε να την βιώσουμε σαν ποτό σε διάφορες παραλλαγές, σαν γλυκό, σαν μέσο χαλάρωσης, υγείας και ευεξίας αλλά και σαν μέσο ομορφιάς για το δέρμα, το σώμα και τα μαλλιά.

Η στενόφυλλη λεβάντα (Lavandula angustifolia), αυτή που καλλιεργείτε και στις Πλάτρες, είναι η πιο μυρωδάτη ποικιλία και παράγει το καλύτερο αιθέριο έλαιο. Το έλαιο αυτό έχει αντισηπτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Μάλιστα, είναι από τα ελάχιστα αιθέρια έλαια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί άφοβα αδιάλυτο πάνω στο δέρμα.