Ακτή

Ο σχηματισμός και η αξία των ακτών

Ακτή ονομάζεται το όριο μεταξύ στεριάς και θάλασσας. Χαρακτηρίζεται η τελευταία προς τη θάλασσα ή αντίστοιχα όχθη σε λίμνη ή ποταμό), εσχατιά της ξηράς. Συνηθέστερα, η παραθαλάσσια έκταση της ξηράς που γεωλογικά φαίνεται να τερματίζει προς τη θάλασσα.

Σε ένα χαρτί αυτό το όριο φαίνεται σαν μία γραμμή γραμμή, στην πραγματικότητα όμως είναι μία ζώνη. Αυτό συμβαίνει επειδή η στάθμη της θάλασσας επηρεάζεται από το φαινόμενο της παλίρροιας, αλλά και γιατί τα μεγάλα κύματα φτάνουν πιο βαθιά μέσα στην ακτή σε σχέση με τα μικρά.



Υπάρχουν διάφορα είδη ακτών: απότομες, συχνά με μεγάλο ύψος ή ομαλές, και μερικές φορές το ύψος τους είναι λίγα εκατοστά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ανάλογα με το είδος των ακτών της στεριάς, έχουμε βραχώδεις, αμμώδης, και ηφαιστειακές ακτές. Πολύ συχνά σε έναν τόπο παρατηρείται συνδυασμος δύο ή περισσότερο ειδών ακτής.



Οι ακτές σχηματίζονται με διάφορους τρόπους. Ένα ηφαίστειο που δημιουργείται στον ωκεανό, όταν ανυψωθεί πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, αποκτά ακτές. Τα ποτάμια που εκβάλουν στη θάλασσα, μεταφέροντας τα υλικά της διάβρωσης. Εκεί αποθέτουν αυτά τα υλικά, σχηματίζοντας τα δέλτα των ποταμών.

Νέα υλικά που φτάνουν συνεχώς προστίθενται στα προηγούμενα, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται μέσα στη θάλασσα. Τότε αναλαμβάνουν δράση τα θαλάσσια κύματα και τα ρεύματα που διαβρώνουν τη νέα στεριά παίρνουν μέρος των αποθέσεων και το μεταφέρουν σε μικρή ή μεγάλη απόσταση για να το αποθέσουν σε κάποια άλλη ακτή.

Έτσι, μία ακτή αλλάζει συνεχώς μορφή. Εξαιτίας των τεκτονικών κινήσεων του γήινου φλοιού, κάποια παραθαλάσσια πετρώματα ανυψώνονται. Και εδώ τα κύματα, ο αέρας και τα ρεύματα αποσαθρώνουν τη στεριά και την καταστρέφουν σιγά-σιγά. Τα υπολείμματα των αρχικών πετρωμάτων δημιουργούν παράξενους σχηματισμούς. Ακτές δημιουργούνται και από τη δράση των ζωντανών οργανισμών. Τα κοράλλια που ζουν στον Ειρηνικό ωκεανό φτιάχνουν ολόκληρες αποικίες οι οποίες σχηματίζουν νησιά, τα λεγόμενα κοραλλιογενή. Οι ακτές αυτών των νησιών είναι χαμηλές και γνωστές για την ομορφιά τους.



Οι ακτές κατοικήθηκαν πολύ νωρίς από τον άνθρωπο, ίσως νωρίτερα από τη νεολιθική εποχή. Εκεί ο άνθρωπος μπορούσε να βρει εύκολα τροφή και αργότερα εκεί έβαλε πλώρη με τα καράβια που κατασκεύασε, για να ανακαλύψει νέους τόπους και να αναπτύξει το εμπόριο.

Ένας άλλος παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην κατοίκηση των ακτών είναι το πιο ήπιο κλίμα το οποίο επικρατεί στις παραθαλάσσιες περιοχές σε σχέση με τις ηπειρωτικές. Σε όλο τον κόσμο οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν κοντά στη θάλασσα. Υπολογίζεται ότι τα τρία τέταρτα των κατοίκων της Η.Π.Α. ζουν στις πολιτείες που βρέχονται από τον Ατλαντικό ή Ειρηνικό ωκεανό. Παράλληλα, ο μισός σχεδόν πληθυσμός της Γης ζει κοντά σε ανατολικές ακτές της Ασίας.

Η κατοίκηση των ακτών ωφελεί τον άνθρωπο με πολλούς τρόπους. Όμως, σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να του προξενήσει προβλήματα. Οι τυφώνες και τα τσουνάμια πλήττουν τις παράκτιες περιοχές του πλανήτη προκαλώντας συχνά τεράστιες καταστροφές και θανάτους. Τα κύματα διαβρώνουν σιγά-σιγά τις ακτές, παρασύροντας και οποιαδήποτε κατασκευή.
Ένα άλλο πρόβλημα που παρουσιάζεται όλο και συχνότερα είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται από τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Οι πάγοι στους πόλους της Γης λιώνουν με αποτέλεσμα η στάθμη της θάλασσας να ανεβαίνει. Το διεθνές ινστιτούτο για την κλιματική αλλαγή  (IPCC) υπολογίζει ότι μέχρι το 2080 το 1/3 των παραθαλάσσιων περιοχών θα βρεθεί κάτω από το νερό.

Ακόμη και αν οι προβλέψεις δεν επαληθευθούν στο σύνολό τους, το σίγουρο είναι ότι μερικές παραθαλάσσιες περιοχές θα πλημμυρίσουν, με καταστρεπτικές συνέπειες για τους κατοίκους.