Αρχαιολογικός χώρος Ταμασσού

Χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.χ

Η αρχαία πόλη-βασίλειο της Ταμασσού βρίσκεται 21 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας, στις όχθες του ποταμού Πεδιαίου. Το μεγαλύτερό της μέρος βρίσκεται κάτω από τα σύγχρονα χωριά Πολιτικό, Πέρα και Επισκοπιό.

Δεν γνωρίζουμε πότε και από ποιον ιδρύθηκε η πόλη. Φαίνεται ότι η ύπαρξή της χρονολογείται από τον 8ο αι. π.Χ., σε μια περιοχή που κατοικείτο ήδη από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Μέχρι το πρώτο μισό του 7ου αι. π.Χ. εξελίχθηκε σε μια σημαντική πόλη-βασίλειο. Γνώρισε ιδιαίτερη ακμή λόγω της εκμετάλλευσης των πλούσιων κοιτασμάτων χαλκού της επικράτειάς της.

Κατά το δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. ο βασιλιάς της Ταμασσού Πασίκυπρος, πούλησε την πόλη στο βασιλιά του Κιτίου Πουμιάθωνα, έτσι η πόλη περιήλθε στην κατοχή των Φοινίκων. Σύντομα όμως η Ταμασσός μαζί με τα μεταλλεία της παραχωρήθηκε στη Σαλαμίνα, μέχρι την τελική κατάργηση των βασιλείων από τους Πτολεμαίους στα 312-311 π.Χ. Τότε, τα μεταλλεία της Ταμασσού πέρασαν στα χέρια του στρατηγού κυβερνήτη της Κύπρου, ενώ με την ένταξη του νησιού στο ρωμαϊκό κράτος η κυριότητα των μεταλλείων πέρασε στο Ρωμαίο ανθύπατο. Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι κατά το πρώτο μισό του 1ου αι. μ.Χ. η Ταμασσός έγινε μια από τις πρώτες χριστιανικές επισκοπικές έδρες της Κύπρου, γενικά δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο.

Κατά καιρούς βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Ταμασού πολλές αρχαιότητες. Το 1836 βρέθηκε στην όχθη του Πεδιαίου, μια χάλκινη κεφαλή ενός αγάλματος του Απόλλωνα που βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό μουσείο στο Λονδίνο. Είναι γνωστή με το όνομα κεφαλή “Chatsworth”. Στο μουσείο του Λούβρου βρίσκεται επίσης το χάλκινο πόδι του Απόλλωνα.

Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται κατά κόρον στη λατρεία της Αφροδίτης στην πόλη της Ταμασσού. Το ιερό της θεάς επιβεβαιώνεται και αρχαιολογικά στο χώρο όπου βρέθηκε ένας βωμός φτιαγμένος από ασβεστόλιθο, όπως επίσης και διάφορα αγγεία για τάματα, λιβανιστήρια και λάμπες που ανασύρθηκαν από τη γη. Βρέθηκαν επίσης αγαλματίδια περιστεριών (το ιερό πουλί της Αφροδίτης) από πηλό και πέτρα. Το ιερό και ο βωμός πιστεύεται ότι χτίστηκαν στην Κύπρο-Αρχαϊκή ΙΙ Περίοδο (600 - 475 π.Χ), καταστράφηκαν τον 5ον αιώνα και ξανά τον 4ο αιώνα π.Χ. και ξαναχτίστηκαν στην Ελληνιστική Εποχή.

Ένας μεγάλος μονολιθικός βωμός βρέθηκε στα δυτικά του Ιερού. Έχει μια κοιλότητα για τάματα στο κέντρο και 18 μικρότερες κοιλότητες παντού, που μοιάζουν με μικρές κούπες για τις προσφορές σε υγρή μορφή. Κάποιες τετράγωνες κοιλότητες μπορεί να έγιναν για να εφαρμόσουν ελαφρά καπάκια. Πιστεύεται ότι ο βωμός ήταν αφιερωμένος στη Μεγάλη Θεά, που κυρίως αναφερόταν σαν η Κυβέλη. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από ένα έγγραφο που βρέθηκε στην Ταμασσό τον 19ο αιώνα και αναφέρεται στη Μητέρα των Θεών. Τα Ιερά και των δύο θεών καταστράφηκαν στην περσική εξέγερση (499 / 8 π.Χ.). Μια δεύτερη αναδόμηση, στις αρχές της Ελληνιστικής Περιόδου (τέλος του 4ου αιώνα π.Χ.), άλλαξε τελείως τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα τουλάχιστον στο Ιερό της Αφροδίτης.

Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε απόσταση  21 χιλιομέτρων από την Λευκωσία.

Είναι ανοιχτός oλόχρονα και κλείνει μόνο σε δημόσιες αργίες.

Η τιμή εισόδου είναι 2,50 ενώ για οργανωμένες ομάδες των 10 ή περισσότερων ατόμων, υπάρχει μια μείωση του 20% στην τιμή εισόδου.Ο χώρος συμπεριλαμβάνεται στην Πολιτιστική Διαδρομή της Αφροδίτης.