Υποχρεωτική και αδιάκοπη ορθοστασία: Μια απάνθρωπη πρακτική µε συνέπειες στην υγεία των εργαζοµένων

Έχουν αφαιρέσει τις καρέκλες ακόµα και από τα ταµεία

Πριν από εξήντα περίπου χρόνια, η ∆ιεθνής Οργάνωση Εργασίας είχε διαπιστώσει τα προβλήµατα υγείας που συνεπάγονται για τους εργαζοµένους από την παρατεταµένη ορθοστασία κατά τη διάρκεια της δουλειάς τους. Για αυτό στη Σύµβαση της ∆ΟΕ του 1964 για την Υγιεινή στο Εµπόριο και τα Γραφεία είχε συµπεριληφθεί πρόνοια για τη διάθεση «επαρκών και κατάλληλων καθισµάτων … και οι εργαζόµενοι θα πρέπει να έχουν εύλογη δυνατότητα να τα χρησιµοποιούν», πέραν του καθορισµένου διαλείµµατος.

∆εκαετίες µετά, στη χώρα µας -όπως και σε δεκάδες άλλες χώρες του κόσµου- αποτελεί κοινό µυστικό ότι µια µεγάλη µερίδα εργαζοµένων συνεχίζει να υφίσταται την εργοδοτική πρακτική της υποχρεωτικής και παρατεταµένης ορθοστασίας. Υπάρχει η αντίληψη σε ορισµένους εργοδότες ότι η ορθοστασία συνεπάγεται «εγρήγορση» και «αποδοτικότητα» των εργαζοµένων και ότι το «µάρκετινγκ» επιβάλλει να φαίνονται οι εργαζόµενοι διαρκώς διαθέσιµοι για εξυπηρέτηση των πελατών.Ως αποτέλεσµα, εργαζόµενοι σε φούρνους, υπεραγορές, καταστήµατα ένδυσης, υπόδησης και καλλυντικών, υποδοχή ξενοδοχείων, φρουροί ασφαλείας, εργαζόµενοι σε δοµές φροντίδας, εργάτες στη µεταποίηση και αλλού δεν δικαιούνται να καθίσουν ακόµα και τις στιγµές που δεν απαιτείται από τη φύση της εργασίας τους.

Το γεγονός ότι επιβάλλεται η ορθοστασία ακόµα και όταν δεν απαιτείται, καθιστά την πρακτική πραγµατικά απάνθρωπη.

Καταπόνηση, µυοσκελετικές παθήσεις, ρευµατοπάθειεςΣύµφωνα µε στοιχεία της Eurostat (2017), ένας στους πέντε εργαζοµένους στην ΕΕ βρίσκεται σε ορθοστασία το µεγαλύτερο µέρος του εργάσιµου χρόνου του.

Στη δε Ευρωπαϊκή Έρευνα Συνθηκών Εργασίας (2010), το 72% των αντρών είχε δηλώσει ότι εργάζεται σε συνθήκες ορθοστασίας τουλάχιστον το 25% του εργάσιµού του χρόνου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι 66%! Η καταπόνηση και η εξάντληση των εργαζοµένων από την πολύωρη ορθοστασία είναι προφανείς.

Ταυτόχρονα, η παρατεταµένη ορθοστασία συσσωρεύει σε βάθος χρόνου άλλα προβλήµατα υγείας για τους εργαζοµένους, όπως ρευµατοπάθειες και µυοσκελετικές παθήσεις. Αυτά καταδεικνύονται και από την ειδική µελέτη που εκπόνησε ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία σχετικά µε τις συνέπειες της παρατεταµένης ορθοστασίας στους χώρους δουλειάς.

• Αφόρητοι πόνοι στη µέση, τα πόδια, τα γόνατα, τους αστράγαλους και τα πέλµατα, αρτηριακή πίεση και καρδιακές παθήσεις, κιρσοί, προβλήµατα στην εγκυµοσύνη είναι ορισµένες από τις συνέπειες της ορθοστασίας στους χώρους δουλειάς για τους εργαζοµένους, όπως τεκµηριώνονται από τον ΕΟΑΥΕ. Το 75% των αντρών και το 69% των γυναικών, οι οποίοι στέκονται τουλάχιστον το 1/4 του εργάσιµού τους χρόνου αναφέρουν ότι αντιµετωπίζουν µυοσκελετικές διαταραχές, σύµφωνα µε στοιχεία του 2019.

Το νοµοθετικό πλαίσιο στην Κύπρο και διεθνώς

Στη χώρα µας τα βασικά ζητήµατα που διέπουν την ασφάλεια και υγεία στους χώρους δουλειάς καλύπτονται από τον Περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του 1996, ο οποίος έχει τροποποιηθεί µερικές φορές έκτοτε.

• Το άρθρο 27 του νόµου προνοεί σαφώς ότι «oπoιoδήπoτε πρόσωπο στηv εργασία έχει κατά τη διάρκεια της απασχόλησής τoυ εύλoγη δυνατότητα vα κάθεται, χωρίς vα επηρεάζεται δυσµενώς η εργασία τoυ…».

Ωστόσο, µε µια πιο προσεκτική ανάγνωση γίνεται αντιληπτό ότι το περιεχόµενο διαφέρει από την πρόνοια της Σύµβασης της ∆ΟΕ που προνοεί ότι «επαρκή και κατάλληλα καθίσµατα θα πρέπει να παρέχονται στους εργαζοµένους και οι εργαζόµενοι θα πρέπει να έχουν εύλογη δυνατότητα να τα χρησιµοποιούν», παραπέµποντας σε υποχρέωση των εργοδοτών -και όχι αν είναι κατά την κρίση τους… εύλογο- να διασφαλίζουν αυτή τη δυνατότητα στους εργαζοµένους.

Υπάρχουν επίσης ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες αφορούν το πώς πρέπει να οργανώνεται ο χώρος και ο χρόνος εργασίας ώστε να αποφεύγεται η καταπόνηση. Κάποια κράτη (Σουηδία, ∆ανία, Ολλανδία), µάλιστα, έχουν εγχειρίδια µε εξειδικευµένες κατευθύνσεις προς τους εργοδότες για αυτά τα ζητήµατα θέτοντας συγκεκριµένους κανόνες όπως:«Σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να επιτελείται η εργασία µε ορθοστασία, αν αυτό δεν είναι απαραίτητο από τη φύση της» ή «Σε καµία περίπτωση ο εργαζόµενος δεν πρέπει να µένει πάνω από µια συνεχόµενη ώρα σε στατική ορθοστασία, αλλά θα πρέπει να έχει την ευκαιρία έστω για µερικά λεπτά κίνησης». Επίσης, υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις για τις έγκυες εργαζόµενες.

ΠΕΟ: Να οργανώνεται ο χώρος και ο χρόνος εργασίας ώστε να αποφεύγεται η ορθοστασία

Σε δηλώσεις του στη «Χ», ο υπεύθυνος του Γραφείου Ασφάλειας και Υγείας της ΠΕΟ, Νίκος Ανδρέου, αναφέρει ότι κατά κύριο λόγο η παρατεταµένη ορθοστασία αφορά τον κλάδο του εµπορίου. Φαίνεται, συνεχίζει, ότι υπάρχει µια τάση να διευρύνεται αυτή η πρακτική, η οποία επηρεάζει αρνητικά την υγεία των εργαζοµένων.

• Αντίθετα, θα πρέπει ο χώρος και ο χρόνος εργασίας να οργανώνεται καλύτερα από τους εργοδότες ώστε να αποφεύγεται παντού το συνεχόµενο στασίδι. Υπάρχουν ακόµα εργασίες, όπως για παράδειγµα οι υπάλληλοι στα ταµεία υπεραγορών, φούρνων και πολυκαταστηµάτων που έτσι και αλλιώς µπορούν ανεµπόδιστα να εκτελέσουν το σύνολο των καθηκόντων τους ακόµη και καθήµενοι.

Η ανασφάλεια δεν επιτρέπει σε πολλούς εργαζοµένους και εργαζόµενες να µιλήσουν επώνυµα, πόσω µάλλον να κάνουν καταγγελίες, σε χώρους δουλειάς που κατά κανόνα δεν υπάρχει καν συνδικαλιστική οργάνωση. Ωστόσο, ανώνυµες µαρτυρίες από εργαζόµενες και εργαζοµένους καταµαρτυρούν την ασυδοσία πολλών εργοδοτών στον τόπο µας.

Για παράδειγµα, εργαζόµενη σε αλυσίδα φούρνων στην επαρχία Λεµεσού αναφέρει ότι η υποχρέωση για ορθοστασία γίνεται… σαφής από τις πρώτες µέρες στη δουλειά. Αν και τυπικά δικαιούνται µια ώρα διάλειµµα κατά τη διάρκεια της βάρδιας, αυτός ο χρόνος περιορίζεται στα τριάντα λεπτά.

• «Έχουν αφαιρέσει τις καρέκλες ακόµα και από τα ταµεία. Η πλειοψηφία των γυναικών που δουλεύουµε εκεί σχολάνουµε και διερωτόµαστε πώς θα αντέξουµε την επόµενη µέρα», καταγγέλλει.

Εργαζόµενος σε µεγάλο πολυκατάστηµα ειδών σπιτιού στη Λευκωσία καταγγέλλει ότι έχουν αυστηρές οδηγίες να παραµένουν όρθιοι καθ’ όλη τη διάρκεια του εργάσιµου χρόνου. Εάν µάλιστα οι υπεύθυνοι διαπιστώσουν από το κλειστό σύστηµα παρακολούθησης ότι κάθονται, γίνονται αυστηρές συστάσεις. Εργαζόµενη σε συσκευαστήριο αγροτικών προϊόντων αναφέρει ότι η πολύωρη ορθοστασία θα µπορούσε να µετριαστεί αν έστω οι πάγκοι διαλογής ήταν χαµηλότεροι ώστε να µπορούν να εκτελούν την ίδια εργασία και καθήµενες.

Γιώργος Κουκουµάς: Να προστατευθούν οι εργαζόµενοι

• Το ΑΚΕΛ µε κοινοβουλευτική ερώτηση που κατέθεσε στις αρχές Οκτωβρίου ο βουλευτής και εκπρόσωπος Τύπου του κόµµατος, Γιώργος Κουκουµάς, επιχειρεί να ανοίξει δηµόσια τη συζήτηση του θέµατος ώστε να δοθούν λύσεις και να προστατευθούν οι εργαζόµενοι.

Ο Γ. Κουκουµάς καλεί πρώτα από όλα το Υπουργείο Εργασίας να πάρει θέση αν κρίνει ικανοποιητικό το υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο και αν έχει εκδώσει οποιουσδήποτε κώδικες ή εγκύκλιους σε σχέση µε την παρατεταµένη ορθοστασία και σχετικές υποχρεώσεις του εργοδότη.

Καλείται επίσης το Υπουργείο να απαντήσει αν κατά τις επιθεωρήσεις του αρµόδιου τµήµατος του Υπουργείου στους χώρους δουλειάς για θέµατα ασφάλειας και υγείας ελέγχεται κατά πόσον επιβάλλεται σε εργαζοµένους αδικαιολόγητη ορθοστασία και αν παρέχεται η δυνατότητα στους εργαζοµένους να κάθονται εφόσον το επιτρέπει η φύση της εργασίας που εκτελούν ή κατά το χρονικό διάστηµα που το επιτρέπει η φύση της εργασίας.Είναι απαραίτητο να κατατεθούν αυτά τα στοιχεία προκειµένου να διαπιστωθεί αν -ακόµα και στην περίπτωση που το νοµοθετικό πλαίσιο είναι ικανοποιητικό- υπάρχει η βούληση από τις αρµόδιες υπηρεσίες να ελέγξουν εργοδότες και να επιβάλουν ποινές.

Εν αναµονή των απαντήσεων της κυβέρνησης φαίνεται ότι η ανακίνηση του θέµατος από το ΑΚΕΛ έχει ανοίξει τη δηµόσια συζήτηση, αφού στο διαδίκτυο δεκάδες εργαζόµενοι σχολιάζουν τις σχετικές ειδήσεις, αναφέροντας τις δικές τους εµπειρίες.

Ο Γ. Κουκουµάς σε δηλώσεις του στην εφηµερίδα µας επισηµαίνει ότι «µπορεί αυτό το ζήτηµα να µη θεωρείται το πιο σηµαντικό θέµα που αντιµετωπίζουν οι εργαζόµενοι στον ιδιωτικό τοµέα. Και πράγµατι αν βάλει κάποιος δίπλα ζητήµατα όπως οι χαµηλοί µισθοί, τα ωράρια, η υποαπασχόληση, αυτό έπεται.

Όµως δεν παύει και αυτό να έχει να κάνει µε την υγεία των εργαζοµένων, την καθηµερινότητά τους στους χώρους δουλειάς και σε τελική ανάλυση µε την αξιοπρέπειά τους, απέναντι σε εργοδότες που θεωρούν ότι έχουν απεριόριστη εξουσία πάνω στους εργαζοµένους».

Σε αυτή την κατεύθυνση, στόχος του ΑΚΕΛ είναι η παρακίνηση του Υπουργείου να αξιοποιήσει τις συστάσεις της µελέτης του ΕΟΑΥΕ για να αποφευχθεί ή να µειωθεί η παρατεταµένη ορθοστασία στους χώρους δουλειάς.

Πηγη:dialogos