Ποια η σχέση της Λάρνακας με τη Στωική Φιλοσοφία;

Στην πόλη που κάποτε γεννήθηκε ο Ζήνων ο Κιτιεύς

Επισκέφτηκα πρόσφατα τον αρχαιολογικό χώρο του Κιτίου στην καρδιά της σύγχρονης Λάρνακας και δεν μπορώ παρά να περιγράψω έναν απόηχο τόσο δυνατό όσο κι η φωνή του ίδιου του Ζήνωνα.

Χαραγμένα καράβια απο τους τότε εμπόρους ναυτικούς, είναι ακόμα και σήμερα ευδιάκριτα στην βάση του κεντρικού ναού και δίνουν το στίγμα της εδώ και πάρα πολλούς αιώνες (από τον 13ο αι. πΧ) κοσμοπολίτικης επιρροής μιας πόλης που, ενώ άκμαζε κάτω από την κυριαρχία διαφορετικών πολιτισμών ανά τους αιώνες, δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί κοιτίδα πολιτισμού και δημιουργικής σκέψης.

Μια από τις πιο δυνατές ναυτιλιακές πόλεις του νησιού, το αρχαίο Κίτιο διατηρούσε εμπορικούς δεσμούς με τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου εκείνης της εποχής και αποτελούσε έναν δίαυλο επικοινωνίας με ολόκληρο τον τότε αναπτυγμένο κόσμο.

Έμπορας κι ο ίδιος, ο Ζήνων, γεννημένος το 334 πΧ, κάποτε ναυάγησε ανοιχτά της Αθήνας και στράφηκε στις φιλοσοφικές σπουδές, στην τότε Μητρόπολη της φιλοσοφίας.

Όπως λέγεται ότι είπε αργότερα “Η μόρφωση είναι αρκετή για την ευδαιμονία”.

Ακούγοντας αυτό το απόφθεγμα αναρωτιέται κανείς πως ένας έμπορος, που σαν μέριμνά του κυρίως έχει το υλικό κέρδος, μπόρεσε να φτάσει την ευτυχία με κάτι τόσο άυλο όπως η μόρφωση.

Ένα ναυάγιο έφερε έναν έμπορα μπροστά στην ευδαιμονία μέσω της μόρφωσης και στη συνέχεια, ένας έμπορας έγινε φιλόσοφος και εισήγαγε την στωική του σκέψη, κάτω από την στέγη της Ποικίλης Στοάς στην Αθήνα.

Ένα εμπορικό ναυάγιο, που ρυμουλκήθηκε στο Κίτιο, έγινε η αιτία, ο Ζήνων ο Κιτιεύς να συζητιέται και να αναφέρεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους φιλοσόφους της Αθήνας και εν συνεχεία της Ρώμης, που έδωσαν και μια πιο πολιτική χροιά στην Στωική σκέψη.

Σήμερα θα λέγαμε, “ο Ζήνων έγινε Viral”. Στ’ αλήθεια, πόσο απέχει αυτή η δήλωση από την τότε πραγματικότητα;

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Ζήνων από το Κίτιο κατάφερε να ταξιδέψει και να επηρεάσει τη σκέψη των μεγάλων φιλοσόφων και πολιτικών της εποχής, ψάχνοντας την ευδαιμονία στο άυλο και παραμένοντας στωικά ταπεινός μέχρι το τέλος της ζωής του. 

Δυστυχώς δεν έχουν σωθεί γραπτά του, παρά μόνο αποφθέγματα που φτάνουν σ’ εμάς μέσα από τους μαθητές του.

Έχει ωστόσο σωθεί η σκέψη του. Κι όπως άλλωστε έχει πει κι ο ίδιος, “Ουκ εν τω μεγάλω τα ευ κείμενα είη, αλλ’ εν τω ευ το μέγα” που σημαίνει, Το καλό δεν υπάρχει στο μεγάλο αλλά μέσα στο καλό υπάρχει το μεγάλο. Κατα τον στωικό τρόπο σκέψης, η λογική επικρατεί του συναισθήματος και η μελέτη της φύσης με τους λογικούς ορισμούς της, φτιάχνουν την ηθική της λογικής.

Αξίζει λοιπόν κάποιος να επισκεφτεί τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης του Κιτίου, που στέκει ακόμα σαν μια μικρή γειτονιά μέσα στην πόλη της Λάρνακας και έπειτα να δώσει το παρών στο ανανεωμένο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, όπου μπορεί να ακολουθήσει την εντυπωσιακή πορεία του αρχαίου Κιτίου, μέσα από τα πολλαπλά του ευρήματα.

Αξίζει ακόμα κάποιος να κάνει μια πρώτη γνωριμία με τις αρχές της Στωικής φιλοσοφίας, που τελικά ριζώνουν στο μικρό μας Νησί και αποτελούν μια από τις πολλές κληρονομιές μας.