12+1 Αρχαιολογικοί Θησαυροί της Κύπρου

Ταξίδι στην Ιστορία και τον Πολιτισμό

Η Κύπρος είναι ένα νησί με πλούσια ιστορία που εκτείνεται από τη Νεολιθική εποχή μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο. Τα αρχαιολογικά μνημεία της μαρτυρούν την ανάπτυξη πολιτισμών, την τέχνη, τη θρησκεία και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της.

Ακολουθεί ένας αναλυτικός οδηγός στους 12+1 σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελεύθερη Κύπρο, ιδανικούς για εκδρομή και γνωριμία με την ιστορία.

Λάρνακα

1. Χοιροκοιτία

• Πού βρίσκεται: Κοντά στη Λάρνακα

• Τι είναι: Νεολιθικός οικισμός που χρονολογείται στην 7η χιλιετία π.Χ., αναγνωρισμένος ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

• Γιατί αξίζει: Αντικατοπτρίζει την πρώιμη μόνιμη εγκατάσταση ανθρώπων στην Κύπρο. Τα κυκλικά σπίτια και τα οχυρωματικά τείχη δείχνουν οργανωμένη κοινωνία και συλλογική εργασία.

• Επίσκεψη: Καλοκαίρι 08:30–19:30, χειμώνας 08:30–17:00. Είσοδος: ~€2,50.

2. Τέντα (Καλαβασός)

• Πού βρίσκεται: Καλαβασός, Λάρνακα

• Τι είναι: Νεολιθικός οικισμός της ακεραμικής περιόδου (7000–5200 π.Χ.) με αναστηλωμένα σπίτια που δείχνουν τη ζωή εκείνης της εποχής.

• Γιατί αξίζει: Δείχνει τις πρώιμες τεχνικές οικοδόμησης και την καθημερινή ζωή των κατοίκων. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν πώς οι οικισμοί αντιμετώπιζαν καταστροφές από φωτιά ή κατάρρευση.

• Επίσκεψη: Λειτουργεί όλο τον χρόνο, συνιστάται έλεγχος ωραρίου πριν.

3. Αρχαίο Κίτιον (Κίτι / Κιτίου)

• Πού βρίσκεται: Κίτι, Λάρνακα

• Τι είναι: Αρχαία πόλη-κράτος με μακρά ιστορία από τη Γεωμετρική μέχρι την Ελληνιστική περίοδο.

• Γιατί αξίζει: Περιλαμβάνει ιερά, εργαστήρια, οικίες και νεκροταφεία, με πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα που δείχνουν τη συνεχή κατοίκηση και την πολιτιστική ανάπτυξη.

• Επίσκεψη: Καλοκαίρι 09:30–17:00, χειμώνας 08:30–16:00. Είσοδος: ~€2,50.

Λευκωσία

4. Ιδάλιο (Δάλι)

• Πού βρίσκεται: Δάλι, Λευκωσία

• Τι είναι: Αρχαία πόλη-βασίλειο με σημαντική οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη κατά την Εποχή του Χαλκού.

• Γιατί αξίζει: Ο χώρος περιλαμβάνει οχυρώσεις, εργαστήρια χαλκού, αγγεία και γλυπτά. Η ιστορία του Ιδαλίου συνδέεται με τη μυθολογία και τις Ασσυριακές γραπτές πηγές.

• Επίσκεψη: Ανοιχτό κατά τις εργάσιμες ημέρες, συνιστάται επικοινωνία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων για λεπτομέρειες.

5. Ταμασσός (Πολιτικό)

• Πού βρίσκεται: Πολιτικό, Λευκωσία

• Τι είναι: Πόλη-βασίλειο γνωστή για τα πλούσια κοιτάσματα χαλκού.

• Γιατί αξίζει: Περιλαμβάνει βασιλικούς τάφους, ιερά, τείχη και σημαντικά λείψανα από την Εποχή του Χαλκού έως την αρχαία χριστιανική περίοδο.

• Επίσκεψη: Ανοιχτό κατά τις εργάσιμες ημέρες, πληροφορίες πριν την επίσκεψη.

Λεμεσός

6. Κούριο (Επισκοπή)

• Πού βρίσκεται: Επισκοπή, Λεμεσός

• Τι είναι: Αρχαία πόλη με θέατρο, ψηφιδωτά, βίλες και Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη.

• Γιατί αξίζει: Συνδυάζει ευρήματα από τη νεολιθική, ελληνιστική, ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική εποχή. Το ρωμαϊκό θέατρο και τα ψηφιδωτά είναι εξαιρετικά δείγματα τέχνης.

• Ενημέρωση 2025: Κέντρο Επισκεπτών κλειστό 1 Ιουνίου–31 Δεκ. Τμηματική συντήρηση Οικίας Ευστολίου (27 Οκτ.–20 Δεκ.) περιορίζει πρόσβαση.

• Επίσκεψη: 16/9–15/4: 08:30–17:00 · 16/4–15/9: 08:30–19:30 · Είσοδος: €4,50

7. Ιερό Απόλλωνα Υλάτη (στο Κούριο)

• Τι είναι: Θρησκευτικό κέντρο αφιερωμένο στον Απόλλωνα, θεό των δασών.

• Γιατί αξίζει: Περιλαμβάνει ναό, παλαίστρα και ρωμαϊκά λουτρά. Συμπεριλαμβάνεται στο εισιτήριο του Κουρίου.

8. Αμαθούντα (Γερμασόγεια)

• Πού βρίσκεται: Γερμασόγεια, Λεμεσός

• Τι είναι: Αρχαία βασιλική πόλη-κράτος με λιμάνι, αγορά, τάφους και Ιερό Αφροδίτης.

• Γιατί αξίζει: Συνδέεται με τη Ρωμαϊκή εποχή, ψηφιδωτά και θρησκευτική λατρεία.

• Ενημέρωση 2025: Διατίθενται ψηφιακοί οδηγοί μέσω κινητού ή tablet για ξενάγηση.

Πάφος

9. Παλαίπαφος (Κούκλια)

• Τι είναι: Αρχαία πόλη με ιερό αφιερωμένο στην Αφροδίτη και τείχη.

• Γιατί αξίζει: Μνημεία από τη Χαλκολιθική εποχή, σημαντικός χώρος για την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου.

• Επίσκεψη: Κατά τις ώρες λειτουργίας του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

10. Νέα Πάφος

• Τι είναι: Ρωμαϊκή πόλη με ψηφιδωτά, θέατρο, ωδείο, αγορά και οικίες.

• Γιατί αξίζει: Πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο με πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, UNESCO Παγκόσμια Κληρονομιά.

11. ΜΑΑ‑Παλαιόκαστρο

• Τι είναι: Οχυρωμένος οικισμός της Ύστερης Εποχής Χαλκού.

• Γιατί αξίζει: Σημαντικός για την πρώτη ελληνική παρουσία στην Κύπρο γύρω στο 1200 π.Χ.

12. Προϊστορικός Οικισμός Λέμπας

• Τι είναι: Οικισμός Ύστερης Χαλκολιθικής εποχής (3500–2400 π.Χ.)

• Γιατί αξίζει: Αναστηλωμένα σπίτια δείχνουν τη ζωή των κατοίκων και την τεχνογνωσία της εποχής.

Ταμασσός 

13. Αρχαίο Ιερό του Απόλλωνα (Ταμασσός)

• Τι είναι: Αγροτικός ναός του Απόλλωνα κοντά στην αρχαία Ταμασσό.

• Γιατί αξίζει: Περιλαμβάνει αφιερώματα και ιερά, προσφέρει εικόνα της θρησκευτικής ζωής στην ύπαιθρο κατά την αρχαιότητα.

• Ενημέρωση 2025: Ανασκαφές ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, νέα ευρήματα εκτίθενται στον χώρο.

Αυτοί οι χώροι αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει κανείς την ιστορία και τον πολιτισμό της Κύπρου, σε ταξίδι που συνδυάζει τη μάθηση, τη θέα και την ανακάλυψη. Από τις πρώιμες νεολιθικές εγκαταστάσεις έως τις μεγάλες ρωμαϊκές πόλεις και τα θρησκευτικά κέντρα, κάθε σημείο έχει να διηγηθεί την δική του ιστορία.