Οι 33 Εκκλησίες της Κύπρου αφιερωμένες στην Παναγία

Διάφορες ονομασίες προς τιμήν της Μεγαλόχαρης

Η “Παναγία”, η οποία συχνά αναφέρεται με το πραγματικό της όνομα Μαρία αλλά και ως Παρθένος Μαρία και Θεοτόκος, καταγόταν από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη είναι η μητέρα του Ιησού Χριστού.

Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή "Θεοτοκωνύμια" όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία. Μέχρι στιγμής υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 500 σε ολόκληρο τον κυπριακό και ελλαδικό χώρο. Άλλα βγαλμένα από ύμνους, άλλα από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα εξαιτίας του τρόπου που έχει αγιογραφηθεί. Η ονοματοδοσία γίνεται συνήθως ανάλογα με τον τόπο ή τον τρόπο που έχει γίνει η εικονογράφηση. Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και της Κύπρου. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια. Σε κάθε γωνιά της Κύπρου, είτε στα ορεινά είτε παραθαλάσσια, στην κατεχόμενη αλλά και ελεύθερη Κύπρο απαντώνται εφευρετικά και παράξενα ονόματα της Παναγίας.

Στην Κύπρο υπάρχουν πολλές εκκλησίες αφιερωμένες στη Μεγαλόχαρη με σχεδόν άγνωστες ονομασίες για τους περισσότερους από εμάς.

1. Παναγία Παλουριώτισσα
Πρόκειται για ένα μικρό αρχαίο ναό της Παναγίας στο ομώνυμο προάστιο της Λευκωσίας. 

2. Παναγία Μακεδονίτισσα
Ενοριακός ναός της Παναγίας στην ομώνυμη συνοικία της Λευκωσίας. Στους αγρούς της περιοχής αφθονούσε το φυτό μακεδονήσι δηλ. ο μαϊντανός εξ ου και η ονομασία αυτή.

3. Παναγία Παραμυθία
Η εικόνα της Παραμυθίας βρίσκεται τοποθετημένη στο καθολικό της μονής Κύκκου. Η παράδοση αναφέρει πως βρισκόταν αλλού, αλλά όταν ο ναός της καταστράφηκε μεταφέρθηκε στον Κύκκο. Παραμυθία σημαίνει παρηγοριά και φέρει αυτό το όνομα διότι είναι ζωγραφισμένη κατά τον ίδιο τρόπο σαν την Παραμυθία του Αγίου Όρους . Η Παναγία έχει το πρόσωπο της στραμμένο αριστερά, ενώ κρατεί το χέρι του Υιού της μπροστά στο στόμα Tης. 

4. Παναγία του Γλωσσά
Γυναικείο μοναστήρι στην επαρχία Λεμεσού. Εδώ καταφεύγουν όσοι γονείς έχουν μικρά παιδιά με προβλήματα ομιλίας και ζητούν τη βοήθεια της Παναγίας. Λόγω των πολλών θαυμάτων σε τέτοια παιδιά η Παναγία πήρε αυτή την επονομασία.

5. Παναγία Ασπροφορούσα
Παρόμοια η ιστορία με τον Παρθενώνα της Αθήνας στον λόφο της Ακρόπολης. 

6. Παναγία Αψινθιώτισσα
Η Αψινθιώτισσα είναι ένα ξωκλήσι στο κατεχόμενο από τους Τούρκους Σιγχαρί της επαρχίας Κερύνειας.Η εικόνα της Αψινθιώτισσας βρέθηκε μέσα σε μιαν αψινθιά, φυτό ίσως παρόμοιο της ροδοδάφνης. Γιόρταζε την 21η Νοεμβρίου.

7. Παναγία Ιαματική του Αρακαπά
Η Παναγία αυτή είναι ξακουστή για την θεραπεία των ακατάσχετων αιμορραγιών. Πολλά είναι τα θαύματα που επιτελεί. Όπως αναφέρει ο σημερινός ιερέας του ναού κάποια γυναίκα είχε πληγωθεί στα πόδια από σπασμένα γυαλιά μποτίλιας (μπουκάλας). Το αίμα έτρεχε ασταμάτητο... Μόλις προκάλεσε την Παναγία την Ιαματική σταμάτησε. 

8. Παναγία Αγγελόκτιστη Κιτίου
Αρχαίο ξωκλήσι στο χωριό Κίτι της επαρχίας Λάρνακας.. 

9. Παναγία Γαλαταριά ή αλλιώς Γαλακτοτροφούσα
Στην επαρχία Πάφου βρίσκεται και το χωριουδάκι της Γαλαταριάς. Το όνομα του χωριού οφείλεται στον ναό του χωριού που είναι αφιερωμένος στην Παναγία την Γαλακτοτροφούσα. Στην κυπριακή διάλεκτο λέγεται Γαλαταριά. Η Παναγία στην εικόνα Της, αυτήν της γαλακτοτροφούσας παρουσιάζεται να θηλάζει τον Χριστό. 

10. Παναγία Γλυκιώτισσα
Ξωκλήσι κτισμένο στο ακρογιάλι της κατεχόμενης Κερύνειας. 

11. Παναγία Χρυσοτριμιθιώτισσα
Τέσσερα χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Κερύνειας βρίσκεται το χωριό Τριμίθι. Εξαιτίας της τριμηθιάς πήρε τ' όνομα η Παναγία, Χρυσοτριμιθιώτισσα. Η Χρυσοτριμιθιώτισσα ήταν ξωκλήσι του Τριμιθιού, όχι ο κυρίως ναός. Μεγάλη πανήγυρη γινόταν την Λαμπροδευτέρα εδώ πριν το 1974. 

12. Παναγία Αχειροποίητος Λαπήθου
Η Αχειροποίητος της Λαπήθου όπως αναφέρει ένας θρύλος ήταν κτισμένη στην Μ. Ασία αλλά η Παναγία μερίμνησε για την μεταφορά της θαυματουργικώς στην Λάπηθο για να την σώσει από την βεβήλωση. Η Αχειροποίητος είναι κτισμένη στον τύπο των Βυζαντινών μοναστηριών, στην μέση το καθολικό και γύρω - γύρω τα κελιά των μοναχών. Εδώ τελέστηκαν μυστικά και βιαστικά στα 1956 οι γάμοι του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α Γρηγόρη Αυξεντίου.

13. Παναγία του Άρακα
Σε μικρή απόσταση από τον Αγρό βρίσκεται το χωριό Λαγουδερά. 

14. Παναγία του Αγρού
Το χωριό Αγρός βρίσκεται στην επαρχία Λεμεσού.  Η Παναγία του Αγρού πανηγυρίζει την 21 του Νοεμβρίου.

15. Παναγία του Τοχνιού
Είναι ένα ξεχασμένο ερημοκλησάκι στην περιοχή του χωριού Μάνδρες της επαρχίας Αμμοχώστου. Λέγεται ότι κάποτε κάποιους μοναχούς τους κυνηγούσαν Τούρκοι. Πάνω στο κυνηγητό, έφτασαν μπροστά σ ' ένα θεόρατο βράχο. Ο τρόμος τους ήταν μεγάλος λόγω του διπλού κινδύνου. Παρακάλεσαν τότε την Παναγία να τους αξιώσει να πηδήξουν από τον βράχο, για να ξεφύγουν από τους Τούρκους, χωρίς να σκοτωθούν και αυτοί, από ευγνωμοσύνη στον τόπο που θα έπεφταν γεροί θα Της έκτιζαν ένα εκκλησάκι. Η Παναγία εισάκουσε το αίτημα τους και έτσι κτίστηκε το εκκλησάκι της Παναγίας του Τοχνιού. Οι δε διώκτες τους πήδηξαν από τον βράχο και σκοτώθηκαν. Πανηγύριζε το εκκλησάκι στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25 Μαρτίου). 

16. Παναγία Γαλακτοτροφούσα Παλαικύθρου
Το Παλαίκυθρο είναι τουρκοκρατούμενο χωριό της επαρχίας Λευκωσίας το οποίο καταλήφθηκε με τη δεύτερη εισβολή των Τούρκων στις 16 Αυγούστου 1974. Η Γαλακτοτροφούσα βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Πανηγύριζε στις 2 Φεβρουαρίου όπως και η Χαρδακιώτισσα της γειτονικής Κυθρέας. Η εικόνα αυτή της Παναγίας ήταν ιδιαίτερα θαυματουργή σε περιπτώσεις γυναικών που δεν είχαν γάλα να θηλάσουν τα παιδιά τους. Από ευγνωμοσύνη προς τη Θεομήτορα άφηναν στην εικόνα Της τα μισοφόρια τους (ξεμάσχαλα διάφανα φορέματα που φορούσαν κάτω από τα εξωτερικά τους ενδύματα). 

17. Παναγία Γαλόκτιστη ή Γαλοκτισμένη
Το εκκλησάκι αυτό της Παναγίας βρίσκεται στο χωριό Πύργος Τηλλυρίας, πολύ κοντά στη διαχωριστική γραμμή του Αττίλα. Το ξωκλήσι αυτό λέγεται ότι κτίστηκε από βοσκούς της περιοχής οι οποίοι είχαν τόσο γάλα που τον πηλό τον ζύμωναν με γάλα αντί με νερό προκειμένου να ενώσουν τις πέτρες. Όταν κάποια στιγμή τόλμησαν να χρησιμοποιήσουν νερό οι πέτρες δεν κολλούσαν η μια με την άλλη. Φαίνεται ότι το θέλημα της Παναγίας ήταν ο ναός της να κτιστεί με γάλα.

18. Παναγία Ποταμίτισσα
Το εκκλησάκι αυτό βρίσκεται στο χωριό Καζάφανι της επαρχίας Κερύνιας. Η ονομασία του χωριού σημαίνει χωριό του Αγίου Επιφανίου. Πολύ πιθανόν από αυτό το μέρος να καταγόταν ο Άγιος Επιφάνιος, επίσκοπος Κωνστάντιας. 

19. Παναγία της Λύσης ή Λυσιώτισσα
Η Παναγία αυτή είναι ο ναός του ομωνύμου χωριού της Αμμοχώστου. Η Λύση όπως και ολόκληρη η επαρχία κατέχεται από τους Τούρκους, από τον Αύγουστο του 1974. Είναι γνωστό ότι η Λύση είναι κτισμένη στον πλατύ κάμπο της Μεσαορίας, της πιο ξακουστής πεδιάδας της Κύπρου. Ως εκ τούτου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Οι βοσκοί του χωριού όταν αρρωστούσε κάποιο ζώο τους, έκοβαν λίγες τούφες απ' το τρίχωμα του και τις απέθεταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Αυτό το γεγονός στάθηκε αφορμή να ονομαστεί η Παναγία της Λύσης "Βοσκοπούλα" ή "Βόσκαινα" στην κυπριακή διάλεκτο.

20. Παναγία Χρυσαϊφυλιώτισσα
Είναι ο ναός, το καύχημα μάλλον, του προαστίου της Λεμεσού, Αγία Φύλα.  Ο αρχαίος ναός της Χρυσαϊφιλιώτισσας κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε νέος μεγαλόπρεπος και επιβλητικός στα 1968. Η εικόνα της Παναγίας της Χρυσαϊφιλιώτισσας είναι του τύπου της Οδηγήτριας. 

21. Παναγία Σταχυότισσα ή Ασταθκιότισσα
Πρόκειται για βυζαντινή εκκλησία που βρίσκεται στο χωριό Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας (νοτιοανατολική πλευρά της Κύπρου). Ήταν ξωκλήσι οικισμού το οποίο εγκαταλείφθηκε τον 19° αιώνα από τους κατοίκους του λόγω σεισμού ή κάποιας επιδημικής νόσου. Η ονομασία οφείλεται πολύ πιθανόν στη λέξη "στάχυ". Επειδή, φαίνεται οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη σιτηροκαλλιέργεια θέλησαν να αφιερώσουν το ναό στην Παναγία για να την έχουν προστάτιδα των δημητριακών από τις ακρίδες, τις φυτικές ασθένειες, κ.λπ. 

22. Παναγία του Σίντη
Το ξεχασμένο εγκαταλειμμένο μοναστήρι της Παναγίας του Σίντη βρίσκεται στην επαρχία Πάφου. Είναι κτισμένο εκεί ακριβώς που ο χείμαρρος Ξεροπόταμος ενώνεται με το αργάκι Σίντη. Α

23. Παναγία του Μαχαιρά
Η Παναγία του Μαχαιρά βρίσκεται στην ομώνυμη Μονή που είναι ένα από τα πιο διάσημα μοναστήρια στην Κύπρο.  Ως εκ τούτου, με την εικόνα της Παναγίας και το όνομα "Μαχαιριώτισσας" (Μαχαιρών στα ελληνικά σημαίνει μαχαίρι) προστέθηκε. Το μοναστήρι χτίστηκε στη συνέχεια στο ίδιο σημείο που φέρει το ίδιο όνομα.

24. Παναγία Τροοδίτισσα
Κτισμένη ψηλότερα από όλες τις Μονές του Κύπρου, 1370 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, βρίσκεται η Ιερά Μονή της Παναγίας της Τροοδίτισσας. Η Παναγία ονομάστηκε Τροοδίτισσα, διότι ανακαλύφθηκε σε πλαγιά του Τρόοδους. Ονομάστηκε επίσης και «Παναγία Ολυμπία» αφού γειτνιάζει με την ψηλότερη βουνοκορφή του νησιού, τον Όλυμπο. Η Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, ημέρα που γιορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου.

25. Παναγία Χρυσοσπηλιώτισσα
Το ιστορικό σπήλαιο της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας βρίσκεται σε μια όμορφη και κατάφυτη από ευκαλύπτους και αροδάφνες τοποθεσία στη Κάτω Δευτερά. Είναι λαξευμένο μέσα σε βράχο σε ύψος περίπου 50 μέτρων στις όχθες του Πεδιαίου ποταμού. Από εκεί μπορεί ο προσκυνητής, αφού ανέβει τα 104 σκαλοπάτια, να ατενίσει όλη τη Δευτερά και την γύρω περιοχή. Η ονομασία του σπηλαίου οφείλεται στην ανεύρεση της σεπτής και θαυματουργής εικόνας της Παναγίας η οποία σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο μέσα στο σπήλαιο. Από τότε το σπήλαιο ονομάστηκε «χρυσό σπήλαιο» και «Χρυσοσπηλιώτισσα» η Παναγία μας. Η Παναγία Χρυσοσπηλιώτισσα γιορτάζει στις 15 Αυγούστου την Εορτή της Κοίμησης. 

26. Παναγία της Ασίνου
Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς του Τροόδους. Ε. Από το 1985 περιλαμβάνεται, μαζί με εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους, στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.Η ίδρυση της Μονής χρονολογείται στα 1099, ενώ συνεχίζει να λειτουργεί και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα οπότε εγκαταλείπεται.

27. Παναγία του Αρακαπά ή Ιαματική
Στην ανατολική είσοδο της κοινότητας του

28. Παναγία Χρυσορρογιάτισσα
Το μοναστήρι βρίσκεται σε μια όμορφη τοποθεσία κοντά στο χωριό Παναγιά και το δάσος δυτικά της Πάφου. 

29. Παναγίας της Τρικουκκιάς
Η Ιερά Μονή Παναγίας της Τρικουκκιάς βρίσκεται 2 χιλιόμετρα από το χωριό Πρόδρομος προς τις Πλάτρες σε ένα εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον με εξαιρετική Θέα.Το όνομα λέγεται ότι προέρχεται από τις τρικουκκιές (μοσφιλιές που έχουν τρία κουκούτσια). Άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα στο δέντρο Κοκκονιά, σύμφωνα με την οποία, κατά αναλογία ονομάστηκε και το κοντινό Μοναστήρι του Κύκκου. Κατά μια άλλη άποψη, ονομάστηκε έτσι, επειδή κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας το μοναστήρι είχε το δικαίωμα να παίρνει, από τη δεκάτη των εισοδημάτων των μετοχιών του και του τσιφλικιού των Κουκλιών της Πάφου, το ένα τρίτο, το λεγόμενο αντικούτσιν η τρικούτσιν.

30. Παναγία Αμιρούς
Η Ιερά Μονή Παναγίας Αμιρούς βρίσκεται ένα περίπου χιλιόμετρο ανατολικά του χωριού Αψιού και βόρεια του χωριού Μαθηκολώνη, της επαρχίας Λεμεσού. Είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και πανηγυρίζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου. 

31. Παναγία του Βαλανά
Μία από τις 4 εκκλησίες που υπάρχουν στο χωριό Λάνια της επαρχίας Λεμεσού, είναι αφιερωμένη στην Παναγία του Βαλανά. Τον Ναό της τον βρίσκουμε στην κορυφή του λόφου «Βαλανά» που αποτελεί μέρος του όρους Ζαλακίου, που και αυτό αποτελεί μέρος της οροσειράς Τροόδους.

32. Παναγίας της Αμασγού
Η μικρή βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Αμασγού βρίσκεται στην κοιλάδα του Κούρη, στο χωριό Μονάγρι και είναι αφιερωμένη στην Θεοτόκο. Η Παναγία η Ιαματική έκανε πολλά θαύματα αλλά και εξακολουθεί να κάνει σε όσους με πίστη επικαλούνται τη βοήθεια και τη μεσιτεία της στον Κύριο. 

33. Παναγίας της Αγάπης
Η εκκλησία της Παναγίας της Αγάπης βρίσκεται 3km του χωριού Βάβλα της επαρχίας Λάρνακας .Είναι η μόνη εκκλησία που υπάρχει στην Κύπρο, αλλά και σε όλο τον κόσμο με αυτή την ονομασία. Πίσω από την Αγία Τράπεζα στην Παναγία της Αγάπης υπάρχει ένα μάρμαρο, κάτω από το οποίο βρίσκεται το ιερό χώμα της Παναγίας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο άντρας ή η γυναίκα που επιθυμεί να προκαλέσει αισθήματα αγάπης στο πρόσωπο για το οποίο ενδιαφέρει να προκαλέσει αισθήματα αγάπης στο πρόσωπο για το οποίο ενδιαφέρεται, θα πρέπει να πάρει μικρή ποσότητα χώματος από τον εν λόγο χώρο.Το χώμα πρέπει να το ρίξει κρυφά στο νερό ή τον καφέ που θα πιει το πρόσωπο αυτό και τότε θα αισθανθεί αιώνια αγάπη.

Πηγή:  https://www.checkincyprus.com/