Συνέντευξη με τον Αντρέα Τιμοθέου

Ένας ταλαντούχος και διακεκριμένος Κύπριος ποιητής

1.  Αντρέα μου, σε καλωσορίζω στην CyprusAlive. Θα ήθελα αρχικά να μας πεις λίγα λόγια για τον Αντρέα. Πού γεννήθηκε, πού μεγάλωσε και οτιδήποτε άλλο επιθυμείς να μας παρουσιάσεις για τον εαυτό σου.
Καλώς σας βρήκα, αγαπητέ Κυριάκο, έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες. Γεννήθηκα στη Λάρνακα το 1990 και για κάποιο μικρό διάστημα της παιδικής μου ηλικίας έζησα στην επαρχία Αμμοχώστου. Ουσιαστικά όμως, πάντα μεγάλωνα στη Λάρνακα, λόγω της γιαγιάς μου. Όλα τα Σαββατοκύριακα και όλα τα καλοκαίρια εδώ, μέχρι την επιστροφή μας στη Λάρνακα. Από την ελεύθερη Αμμόχωστο κρατάω πολύτιμες στιγμές καλοκαιριών τις οποίες ανανεώνω κάθε χρόνο. Έχει έναν ερωτισμό το νερό της θάλασσας σε εκείνες τις περιοχές, που τολμώ να πω, πως δεν συνάντησα πουθενά στην Κύπρο. Η ζωή τα έφερε, ώστε τα τελευταία δύο χρόνια να εργάζομαι στην επαρχία Αμμοχώστου και έτσι καθημερινά ταξιδεύω μια πολύ αγαπημένη διαδρομή, μόνο που με οδηγεί στο σχολείο μου και όχι σε κάποια παραλία. Δεν σου κρύβω πως περνά από τον νου μου αρκετά πρωινά και χαμογελώ στην ιδέα. 

2.    Πώς βιώνεις αυτή τη συνθήκη εγκλεισμού που βιώνουμε όλοι μας; Πώς περνάς τις μέρες σου;
Όταν γράφεις η συνθήκη εγκλεισμού ως έναν βαθμό είναι απαραίτητη. Ωστόσο, αυτό που ζούμε είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση, η οποία ήρθε να ανατρέψει τις συσσωρευμένες βεβαιότητές μας. Βρεθήκαμε όλοι αντιμέτωποι με το πεπερασμένο της ύπαρξής μας. Κόστισε και θα μας κοστίσει σε βάθος χρόνου, αλλά οι απώλειες και το κόστος δεν θα είναι ίδιο για όλους. Σίγουρα δεν είναι ίδια η δική μου καραντίνα, στα ενενήντα τετραγωνικά του διαμερίσματός μου, με αυτή του γείτονα απέναντι, στα τετρακόσια της έπαυλής του, με τους υπέροχους κήπους και τα όμορφα σκυλιά του. Σίγουρα όμως δεν είναι ίδια και η δική μου καραντίνα με αυτή των ανθρώπων που ζουν σε υπόγεια ή σκέφτονται πώς θα πληρώσουν το νοίκι τέλος του μήνα αφού δεν θα πληρωθούν. Χάσματα θα επικρατήσουν και πάλι και αυτό που μάλλον έχει τη δύναμη να μας κρατήσει είναι οι ανθρώπινοι δεσμοί, που καταφέραμε να δημιουργήσουμε. Ίσως επαναπροσδιορίσουμε την αφή, αφού οι κοινωνίες μας συστήνουν και καταναλώνουν τριβή, χρόνια τώρα. Αυτή την περίοδο διαβάζω, γράφω ελάχιστα, φροντίζω το σπίτι και το μπαλκόνι μου, δοκιμάζομαι στη μαγειρική και κάνω βόλτες στη γειτονιά μου, εξαντλώντας το ημερήσιο δικαίωμά μου σε έξοδο. 

3.    Θα μπορούσε να προκύψει κάτι καλό μετά από αυτό; Τι θα ευχόσουν; 
Ίσως βρήκαμε τελικά χρόνο να γνωρίσουμε καλύτερα τους εαυτούς μας. Εύχομαι αυτή τη γνωριμία να την αντέξουμε κι όταν επιστρέψουμε, όσοι το χρειαζόμαστε, να συστηθούμε ξανά. Επιβάλλεται να κρατήσουμε τον άνθρωπο που γνωρίσαμε αυτές τις μέρες και είναι πιο κοντά στην πηγή μας. Σκεφτόμουν, αν όλη αυτή την περίοδο οι απανταχού ατσαλάκωτοι του κόσμου, οι «κανονικοί», κατάφερναν μέσα από τον κυριολεκτικό τους εγκλεισμό να νιώσουν τον εγκλεισμό του τρελού, του γέρου, της πόρνης, του ομοφυλόφιλου, του μετανάστη, του ανθρώπου με αναπηρία και τόσων άλλων «ετεροτήτων», πόσο καλύτερος, πόσο πιο ανθρώπινος θα ήταν ο κόσμος της επόμενης μέρας, της μέρας της επανόδου, όπως διαλαλούν. Κι επειδή πολύ φοβάμαι πως είμαι αρκετά απαισιόδοξος ή ρεαλιστής, για να πιστέψω στην πραγματοποίηση της σκέψης μου, θα πρότεινα έστω ο καθένας από εμάς, μετά από αυτό, να δημιουργήσει μια προσωπική όαση με τους ανθρώπους που μοιράζεται έναν κοινό κόσμο, αν δεν το είχε πράξει πριν. Θέλω να ελπίζω πως θα μας επιστραφεί η ζωή πιο γνήσια και θα επιστρέψουμε κι εμείς σ’ αυτήν πιο γνήσιοι, και πίστεψέ με, αυτό χρειάζεται μεγάλη κατανάλωση ελπίδας.

4.    Πες μας τι είναι η Ποίηση για εσένα, με τρεις λέξεις. 
Καταφύγιο, Παραμάνα, Ανάσα.

5.    Η Ποίηση σου έδωσε απαντήσεις;
Η Ποίηση πολλές φορές μου σύστησε αλήθειες πριν εγώ ο ίδιος καταφέρω να διαπιστώσω, είτε αυτές οι αλήθειες αφορούσαν εμένα, είτε τον κόσμο γύρω μου. Όσες απαντήσεις καταφέρουμε να βρούμε σε αυτή τη ζωή, υπάρχουν ήδη μέσα μας. Η Ποίηση μας συστήνει την πηγή από την οποία όλοι προερχόμαστε. Στα κείμενα που διαβάζουμε, ανασύρουμε έναν δικό μας κόσμο. Κλονιζόμαστε από αυτό που καταγράφηκε σε κάποιο άλλον χωροχρόνο και μας επιστρέφεται ξανά η αλήθεια που προϋπήρχε μέσα μας.​​​​​​​

6.    Πότε έγραψες το πρώτο σου ποίημα και ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σου για να το γράψεις;
Πρέπει να ήταν γύρω στα έντεκα, αλλά δεν σώζονται αυτές οι πρώτες γραφές και για να είμαι ειλικρινής δεν θυμάμαι και ποια ήταν η πηγή τους. Συνειδητά ξεκίνησα να κρατώ τα ποιήματά μου από τα δεκατρία και έπειτα. Αρκετά από αυτά βρίσκονται στην πρώτη μου συλλογή «Για μια στιγμή και μια αιωνιότητα» που εξέδωσα το 2011. Η πηγή έμπνευσης ήταν η αρρώστια της γιαγιάς μου. Πρώτη φορά είχα νιώσει τόσο μετέωρος μπροστά στο ενδεχόμενο να τη χάσω. 

7.    Ποιο από τα βιβλία σου θα έλεγες ότι έχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά σου και για ποιο λόγο;
Ξεχωρίζω τη συλλογή διηγημάτων μου «Ιστορίες με Δαντέλα», γιατί είμαι πολύ συνδεδεμένος με το περιεχόμενό τους. Θαυμάζω τους ήρωές μου, αλλά και τον ψυχισμό που κατείχε το παιδί που υπήρξα μέσα σε αυτές τις ιστορίες. 

8.    Αν και μόλις 30 χρονών, έχεις διακριθεί πολλές φορές για τα έργα σου. Πώς σε κάνει να αισθάνεσαι το γεγονός;
Τις αμφιβολίες που έχω γι’ αυτό που κάνω, νομίζω καμιά διάκριση δεν μπορεί να τις καθησυχάσει. Ωστόσο, ωραία είναι αραιά και πού να δέχεσαι ένα άγγιγμα στον ώμο, σαν να θέλει να σου δηλώσει πως καλά τα πας. Σε μια συνέντευξή της η Μαρία Κάλλας δήλωσε για τη μουσική: «Μέσα στον κόσμο όπου ζω, ανακάλυψα ότι όσο περισσότερο μαθαίνεις, τόσο συνειδητοποιείς πόσο λίγα ξέρεις. Αν αγαπάς αληθινά τη μουσική, δεν μπορείς παρά να σταθείς ταπεινά απέναντι στις απέραντες δυνατότητές της και να παραδεχθείς ότι οι περιορισμένες δυνάμεις σου, θα σε εμποδίζουν πάντα να την υπηρετείς με τον τρόπο που θα ήθελες κι ας σημαίνει αυτό, ίσως, ότι ποτέ δεν θα γνωρίσεις μια σταθερή και διαρκή ευτυχία». Αν ένιωθε αυτό η Μαρία, σκέψου πώς πρέπει να νιώθουμε όλοι εμείς. Λέω πάντα πως μου είναι αρκετό να νιώθω πως αυτό που κάνω είναι αξιοπρεπές. Από εκεί και έπειτα ο χρόνος θα κάνει τη δουλειά του, με ή χωρίς τα βραβεία. 

9.    Δηλώνεις τεράστιος θαυμαστής της μεγάλης ντίβας της όπερας, Μαρίας Κάλλας. Μίλησε μας για το πώς ξεκίνησε αυτός ο βαθύς θαυμασμός και τι αντίκτυπο έχει στα έργα σου.
Η Μαρία για μένα υπήρξε συνοδοιπόρος και πρόσωπο με το οποίο συζώ εδώ και μια δεκαετία. Με την  όπερα δεν είχα καμία σχέση και δεν υπήρχαν τέτοια ακούσματα στο σπίτι μου. Μέχρι και σήμερα οι γνώσεις μου είναι περιορισμένες. Η όποια μουσική μου παιδεία, προέκυψε από το ραδιόφωνο της γιαγιάς μου και αργότερα πρόσθεσα ατελείωτες ώρες εξερεύνησης και ακρόασης μιας και ζω χωρίς τηλεόραση εδώ και δώδεκα χρόνια. Αυτό μου έδωσε τον χρόνο να αναπτύξω τη σχέση που έχω με τη μουσική σήμερα, να παρακολουθήσω ερμηνείες και να βιώσω τη χαρά του μεγαλείου της μουσικής. Για τη Μαρία και το μέγεθός της, είχα ακούσει σε ανύποπτο χρόνο και με γοήτευσε το γεγονός πως μια τόσο σπουδαία γυναίκα είναι Ελληνίδα, δηλαδή πλάσμα δικό μου, που μας ένωνε έστω η καταγωγή. Για κάποιο διάστημα, στην περίοδο των σπουδών μου, διάβαζα μόνο βιογραφίες για ανθρώπους που ήθελα να γνωρίσω, οπότε εκείνη ήταν η στιγμή που πήρα στα χέρια μου την πρώτη βιογραφία της. Με είχε συγκινήσει τόσο πολύ η προσωπικότητά της, το πάθος της για τη μουσική, η θυελλώδης ζωή της, ο έρωτάς της, το τέλος της, που θεώρησα αναγκαίο να την ακούσω. Έτσι γύρω στα είκοσί μου, έβαλα στη ζωή μου τον κόσμο της όπερας μέσα από τη Μαρία. Αν δεν κάνω λάθος η πρώτη άρια που άκουσα ήταν η "Vissi d'arte", από την Τόσκα του Πουτσίνι, και όσες φορές κι αν την άκουσα από τότε, η συγκίνηση είναι η ίδια. Από εκείνη τη στιγμή έχει ουσιαστική παρουσία και χώρο στη ζωή μου. Η Μαρία πέραν από την πίστη που είχε στον εαυτό της, είχε και το χάρισμα να μεταμορφώνεται. Υπήρξε η καλλιτέχνης που μεταμορφωνόταν στις πιο διαφορετικές, τραγικές και λυρικές φιγούρες της όπερας, όμως ταυτόχρονα και η γυναίκα που κατάφερε να μεταμορφώσει τον εαυτό της σε μια από τις πιο όμορφες και καλοντυμένες ντίβες του περασμένου αιώνα. Της έχω αφιερώσει μερικά ποιήματά μου και ένα ημερολόγιό μου με τίτλο «Οι μέρες τ’ Αυγούστου». Εδώ και το τελευταίο μου ποίημα γι΄ αυτή.
ΕΓΙΝΑ Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΛΑΜΨΗΣ ΜΟΥ
Ήρθες από παλιά φωτογραφία,
άπλωσες το σώμα 
πάνω στα έπιπλά μου.
Μεγάλωσαν αμέσως τα μαλλιά,
το βλέμμα σύστηνε αρχαία Ελλάδα 
και η σιωπή, εύθραυστες λέξεις του Μπελίνι.
«Είμαι κουρασμένη», είπες χωρίς να σε ρωτήσω.
Το όνειρο δεν χωρούσε φως, ούτε και ψέμα.
Κουρασμένη, αλλά αγέρωχη
σκέφτηκα, μα δεν είπα
και τότες χάθηκες.  
Όπου κι αν έφτανες, θα έφτανες αγέρωχη.
Όπου κι αν έφτανες, θα έφτανες πάντα κουρασμένη.
Μονάχα να προλάβαινα
αν άξιζε ο έρωτας να μάθω.

10.    Εμπνέεσαι από Κύπριους καλλιτέχνες και αν ναι, με ποιο τρόπο; 
Στην Κύπρο υπάρχουν σπουδαίοι καλλιτέχνες σε όλους τους χώρους. Συνήθως επικοινωνώ μαζί τους μέσα από τις γραφές μου. Η Τέχνη τους γίνεται και βίωμά μου, την κοινωνούν. Αυτό που μου προσφέρουν γίνεται μέρος και της δικής μου δουλειάς. Είχα τη μεγάλη ευλογία κάποιοι να με τιμήσουν με τη φιλία τους. Είναι πολύτιμη η παρουσία τους στη ζωή μου, αλλά εξίσου πολύτιμοι είναι και αυτοί που τους παρατηρώ από μακριά για όσα θαυμαστά μας προσφέρουν.  Στην τελευταία μου συλλογή αφιερώνω κάποια ποιήματά μου σε μερικούς από αυτούς τους ανθρώπους, που είχα την ευλογία να γνωρίσω, χωρίς να σημαίνει πως ο κατάλογος εξαντλείται σε αυτούς. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι οι ίδιοι ποιήματα στη ζωή μου και μάλλον δεν θα γράψω ποτέ κανένα ποίημα γι’ αυτούς. Αγαπώ πολύ τη ζωγραφική, την κεραμική, τη μουσική και το θέατρο. Το θέατρο της Κύπρου νιώθω πως γνώρισε μεγάλη άνθηση μετά την οικονομική κρίση του 2013. Είδα σπουδαίες παραστάσεις με εξαιρετική σκηνοθεσία, υπέροχες ερμηνείες και συγκλονιστικά κείμενα. Το θέατρο ενισχύθηκε με πολλούς νέους ηθοποιούς, σκηνοθέτες και θεατρικούς συγγραφείς, με ταλέντο και αφοσίωση σε αυτό που κάνουν. Εύχομαι η κρατική μηχανή να μην εξαντλήσει τη διάθεση των καλλιτεχνών για προσφορά, γιατί αυτός είναι ο πλούτος μας. 

11.    Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σου και τα όνειρά σου, όσον αφορά το μέλλον των Τεχνών στην Κύπρο;
Η καλλιτεχνική δημιουργία στην Κύπρο, αποτελεί κυρίως ιδιωτική πρωτοβουλία. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν θυσίες για να αφοσιωθούν στην Τέχνη τους και άλλοι που μοιράζουν τον χρόνο τους σε βιοπορισμό και Τέχνη, ώστε να καταφέρουν να κρατήσουν κάποιες ισορροπίες. Μέσα σε αυτές τις δυσκολίες πολλές φορές προκύπτουν διαμάντια, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει και να εξαντλείται ο καλλιτέχνης. Ευχή μου, οι άνθρωποι να κάνουν Τέχνη μακριά από αγωνίες βιοπορισμού.    

12.    Τι να περιμένουμε από τον Αντρέα Τιμοθέου στο προσεχές μέλλον;
Υπάρχει ένα θεατρικό κείμενο, το οποίο δυστυχώς ούτε και κάτω από αυτή την περίσταση του υποχρεωτικού εγκλεισμού είχα τη διάθεση να δω ξανά. Ίσως προκύψει, ίσως και όχι. Κάποια ποιήματα φανερώνονται αυτή την περίοδο που σίγουρα θα αποτελέσουν μέρος μιας καινούριας συλλογής. Δυστυχώς οι προγραμματισμένες παρουσιάσεις της τελευταίας μου ποιητικής συλλογής «Πλανόδιος στα Σύνορα της Εδέμ», έχουν αναβληθεί λόγω της κατάστασης, αλλά καλά να είμαστε και όλα θα γίνουν.

13.    Μιας και η CyprusAlive παρουσιάζει και προωθεί οτιδήποτε έχει να κάνει με την όμορφη Κύπρο μας, ποιους θα χαρακτήριζες σαν κορυφαίους προορισμούς στο νησί μας; Ποια τρία μέρη θα σύστηνες σε κάποιον που έχει στη διάθεση του μόνο μια μέρα για να εξερευνήσει την Κύπρο;
Ξεκινάς με πρωινό στην πλατεία Αγίου Λαζάρου, επισκέπτεσαι τον υπέροχο αυτό ναό και κάνεις βόλτες στα στενά. Μπαίνεις στο αμάξι με τα απολύτως απαραίτητα και κατευθύνεσαι στο Κάβο Γκρέκο μεσημέρι. Βλέπεις αυτό το συναρπαστικό μπλε και απολαμβάνεις ένα μπάνιο στο Blue Lagoon του Πρωταρά. Με στεγνή την αλμύρα στο σώμα σου, επιστρέφεις στην αλυκή της Λάρνακας για τη δύση... Ασφαλώς το όνειρο δεν τελειώνει εδώ. Η Κύπρος ολόκληρη έχει μια παλλόμενη ομορφιά, που όσο γνωρίζω όλο και περισσότερο αγαπώ.

14.    Αν είχες μία και μοναδική ευχή, ποια θα ήταν αυτή;
Θα έλεγα να ευτυχήσω, αλλά όταν ο κόσμος χάνεται, μάλλον ακούγεται πολύ εγωιστικό. Άλλωστε υπάρχει τελικά ευτυχία, όταν ακόμα πεθαίνουν άνθρωποι από την πείνα; Η ευχή μου θα ήταν είτε να καταργηθεί η φτώχεια, είτε να εξαλειφθεί η εξουσία του πλούτου κρατών και ανθρώπων έναντι των άλλων, αλλά και εναντίον της φύσης του πλανήτη μας. Η φτώχεια είναι μεγάλη αρρώστια και πηγή πολλών δεινών. Από την άλλη, αυτό που συστήνει η εξουσία του πλούτου είναι μια αρρωστημένη κατάσταση. Με λίγα λόγια, να επικρατήσει η ομορφιά και έκαστος να κρατήσει το βάρος της ευχής του.​​​​​​​

15.    Αντρέα μου, σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο και την υπέροχη συζήτηση που είχαμε.
Εγώ ευχαριστώ! Ήταν μια όμορφη αφορμή να μιλήσω για πράγματα και ανθρώπους που αγαπώ.