Το περίφημο Πέλλαπαϊς

Κτισμένο σε μια μαγευτική πλαγιά της οροσειράς του Πενταδάκτυλου

Το Πέλλαπαϊς ή Μπέλλαπαϊς είναι ένα Αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Κερύνειας. Βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης, η οποία είναι κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα. Είναι κτισμένο σε μια μαγευτική πλαγιά της οροσειράς του Πενταδάκτυλου, με εξαίρετη θέα προς την στενή λωρίδα της βόρειας πεδιάδας και την θάλασσα, σε μέσο υψόμετρο 220 μέτρων...

Στο χωριό το 1973 κατοικούσαν 685 κάτοικοι. Τον Οκτώβρη του 1975, ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων εγκλωβισμένων στο Πέλλαπαϊς ήταν 434. Η εκδίωξη τους γινόταν σταδιακά αλλά με γοργό ρυθμό. Τον Σεπτέμβρη του 1976 εκδιώχθηκαν και οι τελευταίοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο κοινοτικό αλληλοδιδακτικό σχολείο ιδρύθηκε το 1855, όπως αναφέρει ο Ιερώνυμος Περιστιάνης.

Το Πέλλαπαϊς, το περίφημο «Αββαείο» των Λατίνων και νεκροταφείο των Προϊστορικών χρόνων:
Το χωριό πήρε την ονομασία του περίφημου Αββαείου που βρίσκεται σ΄αυτό. Πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, το Πέλλαπαϊς ήταν δημοφιλές καταφύγιο αρκετών Βρεττανών λόγω του όμορφου περιβάλλοντος του και κυρίως γιατί βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την πόλη της Κερύνειας. Η τουριστική ανάπτυξη του ήταν βέβαιη και το ενδιαφέρον ντόπιων κατοίκων και ξένων μεγάλο.

Το Πέλλαπαϊς σχηματίστηκε δίπλα στο μοναστήρι, αρχικά ως οικισμός για τους εργάτες που απασχολούνταν στα πλούσια κτήματα του Αββαείου. Όταν η Κύπρος καταλήφθηκε από τους Τούρκους και οι Λατίνοι εκδιώχθηκαν από το νησί, οι κάτοικοι του χωριού χρησιμοποίησαν ως Ορθόδοξο ναό την εκκλησία του Αββαείου, η οποία είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Ασπροφορούσα. Πέραν από μερικές προσθήκες ο ναός αυτός παραμένει στην αρχική του μορφή του και χρονολογείται ως κτίσμα του 13ου αιώνα.

Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, το Πέλλαπαϊς ήταν γνωστό, και ως Επισκοπιά. Την ονομασία του αυτή την οφείλει στο γεγονός ότι κατά τα Βυζαντινά χρόνια, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του επισκόπου Κερύνειας πράγμα που υποδηλώνει ότι κάποιες εγκαταστάσεις υπήρχαν ήδη εκεί και πριν από την από την οικοδόμηση του Αββαείου.

Τέσσερα χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Πέλλαπαϊς θα συναντήσει κανείς το συνοικισμό και νεκροταφείο των Προϊστορικών χρόνων. Στην τοποθεσία Βουνοί, ένας χώρος με ιδιαίτερα σημαντική αρχαιολογική αξία.