Τροφικές Δηλητηριάσεις: Τι είναι και πώς να τις προλάβετε

Οι τροφικές δηλητηριάσεις – που μπορεί να προκληθούν και από κατανάλωση ροφημάτων – είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο παγκοσμίως, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πρόκειται για ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας. Η ενημέρωση είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την πρόληψη.

Είδη Τροφικής Δηλητηρίασης

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι:

1. Τροφολοίμωξη:
   Προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμου που είναι ήδη μολυσμένο με βακτήρια. Τα βακτήρια μεταφέρονται στο έντερο και παραμένουν εκεί. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν από 2 ώρες έως και 3 ημέρες μετά – και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και ύστερα από μία εβδομάδα.
2. Τροφοτοξίνωση:
   Προκαλείται από τροφές που περιέχουν τοξίνες – παράγωγα του μεταβολισμού μικροοργανισμών που έχουν αναπτυχθεί στα τρόφιμα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, από 30 λεπτά έως 2 ώρες μετά την κατανάλωση.

Αιτία και στις δύο περιπτώσεις είναι συνήθως η κακή συντήρηση ή ο λάθος χειρισμός τροφίμων, που ευνοεί την ανάπτυξη βακτηρίων ή ιών.

Συχνότεροι Παθογόνοι Μικροοργανισμοί

Μερικά από τα πιο γνωστά βακτήρια που προκαλούν δηλητηριάσεις είναι:

• Κολοβακτηρίδια (E. coli)
• Σαλμονέλα
• Σταφυλόκοκκος
• Λιστέρια
• Σιγκέλα
  …και άλλοι μικροοργανισμοί που μπορούν να μολύνουν ευρύ φάσμα τροφίμων.

Συμπτώματα Τροφικής Δηλητηρίασης

Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Εμετό
• Διάρροια
• Κοιλιακό πόνο
• Ατονία

Πιο σοβαρά συμπτώματα που απαιτούν προσοχή:

• Αίμα στα κόπρανα
• Επίμονος πυρετός
• Πονοκέφαλος
• Αίσθημα αδυναμίας
• Πόνος στις αρθρώσεις

Ποιοι ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου;

Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στις τροφικές δηλητηριάσεις και μπορεί να εμφανίσουν σοβαρότερες επιπλοκές. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Βρέφη και μικρά παιδιά
• Ηλικιωμένα άτομα
• Έγκυες γυναίκες
• Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. καρκινοπαθείς, διαβητικοί, άτομα με HIV/AIDS)
• Άτομα με χρόνιες παθήσεις ή που έχουν υποβληθεί σε γαστρικές επεμβάσεις

Για τα άτομα αυτά, ακόμη και μια ήπια τροφική δηλητηρίαση μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, σοβαρή λοίμωξη ή ανάγκη για νοσηλεία. Η πρόληψη είναι ακόμη πιο κρίσιμη.

Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης;

Είναι μύθος ότι τα συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης εμφανίζονται πάντα μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση του φαγητού.

Η αλήθεια είναι ότι:

• Ορισμένα παθογόνα (π.χ. σταφυλόκοκκος, Bacillus cereus) προκαλούν άμεσα συμπτώματα – μέσα σε 30 λεπτά έως 6 ώρες.
• Άλλα, όπως σαλμονέλα, E. coli, λιστέρια, μπορεί να χρειαστούν από 6 ώρες έως και 3–7 ημέρες για να εμφανίσουν συμπτώματα.
• Η λιστέρια μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα ακόμη και 2 μήνες μετά!

Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά δεν “υποψιαζόμαστε” το σωστό τρόφιμο, επειδή μεσολάβησε αρκετός χρόνος από την κατανάλωσή του.

Πώς να Προλάβετε τις Τροφικές Δηλητηριάσεις

Ακολουθήστε τις παρακάτω βασικές οδηγίες:

• Πλένετε τα χέρια σας καλά και συχνά, ειδικά μετά τη χρήση της τουαλέτας, την επαφή με ζώα, το φύσημα της μύτης ή όταν πετάτε σκουπίδια.
• Αποφύγετε προϊόντα από μη παστεριωμένο γάλα.
• Διατηρείτε σωστά τα τρόφιμα: ψυγείο κάτω από 4,4°C και καταψύκτης κάτω από -18°C.
• Μαγειρεύετε καλά το κρέας και τα θαλασσινά.
• Πλένετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε ωμά.
• Αποφύγετε την επιμόλυνση: χρησιμοποιείτε διαφορετικές σανίδες κοπής και σκεύη για ωμά και μαγειρεμένα τρόφιμα.
• Καθαρίστε και απολυμάνετε επιφάνειες, σκεύη, και τα χέρια σας συστηματικά.

Θυμηθείτε τις 4 βασικές αρχές ασφάλειας τροφίμων: Καθαριότητα, Διατήρηση, Ψήσιμο, Αποφυγή επιμόλυνσης.

Πότε να Καλέσετε Γιατρό

Οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, παιδιά, έγκυες, άτομα με χρόνια νοσήματα).

Ζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια αν εμφανίσετε:

• Υψηλό πυρετό (>38°C)
• Διάρροια που διαρκεί πάνω από 3 ημέρες
• Συνεχή εμετό
• Αίμα στα κόπρανα
• Συμπτώματα αφυδάτωσης: ξηροστομία, λίγα ούρα, ζάλη
• Αν ανήκετε στις ευπαθείς ομάδες

Μείνετε προστατευμένοι – η πρόληψη είναι το κλειδί!

Πηγές:

• NHS – Food Poisoning
• Βιοιατρική
• Peptiko