Το Χωριό Αναλυόντας ή Αναλιόντας!

Ιστορική Εξέλιξη και από που προήλθε η ονομασία του Αναλιώντα

Το χωριό «Αναλυόντας ή Αναλιόντας», είναι ένα μικρό χωριό 350 περίπου κατοίκων, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 380m σε απόσταση 20 χιλιομέτρων, στα νότια της Λευκωσίας.

Κύριες καλλιέργειες του Αναλυόντα είναι οι ελιές, τα σιτηρά, τα λαχανικά, αμυγδαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το χωριό γνώρισε μια πληθυσμιακή άνοδο τα τελευταία λίγα χρόνια, με αστυφιλία. Πριν από τις πρώτες δικοινοτικές ταραχές της δεκαετίας του ’50 ήταν μικτό χωριό με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους κάτοικους.

Ο Καταλυόντας ήταν ένας μικρός οικισμός, 1 χιλιόμετρο, νοτιοανατολικά του Αναλυόντα, όπου κατοικούσαν Τουρκοκύπριοι επί Αγγλοκρατίας, μεταξύ 1925 και 1959. Η περιοχή υπάγεται διοικητικά στον «Αναλυόντα».

Το χωριό "Αναλυόντας", βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Ταμασσού, το βασίλειο της οποίας σύμφωνα με τους αρχαιολόγους επεκτεινόταν μέχρι το Μαθιάτη στα ανατολικά και την Αγροκηπιά στα δυτικά. Σε λόφο, στα νοτιοανατολικά του χωριού, ορθώνεται το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.  

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές αναφορικά με την ονομασία του χωριού. Σύμφωνα με μια από αυτές, ο «Αναλυόντας» πήρε το όνομά του από το ρήμα «αναλύω» γιατί κατά τους αρχαίους χρόνους και συγκεκριμένα κατά την περίοδο που ήκμασε στην περιοχή της Ταμασσού η επεξεργασία του χαλκού, η οποία υπήρχε στη περιοχή του χωριού εκτός από μεταλλεία χαλκού και χώροι όπου “αναλύονταν” μεταλλεύματα. Εκεί επεξεργάζονταν οι αρχαίοι για να πάρουν κυρίως το χαλκό και χρυσό. Απόδειξη είναι το γεγονός ότι στα νότια του χωριού υπάρχουν μέχρι σήμερα σωροί πετρωμάτων που είναι γνωστά ως “σκουρκά” και τα οποία είναι απομεινάρια της επεξεργασίας αυτής. 

Άλλη εκδοχή είναι ότι ο «Αναλυόντας» ονομάστηκε έτσι από το Λέοντα. Ο Σ. Μέναρδος αναφέρει ότι στην περιοχή υπήρχαν επί Ενετοκρατίας δύο φέουδα.  Ένα στον Αναλυόντα (Άνω – Λιόντα) και ένα στον Καταλυόντα (Κάτω – Λιόντα). Όπως είναι γνωστό, το λιοντάρι είναι το ζώο του Ευαγγελιστή Μάρκου, προστάτη των Ενετών, οι οποίοι το είχαν ως σύμβολο και οικόσημο. Σ’ όλους τους Ενετικούς χάρτες που έγιναν γύρω στο 1500 μ.χ. το χωριό είναι σημειωμένο με την ονομασία Anolido και Katolido.

Φωτογραφία: Kyriakos Kefalas

Η περιοχή του «Αναλυόντα» κατοικήθηκε από τους αρχαιότατους χρόνους. Στην τοποθεσία «Κούρβελλος», που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του χωριού, γαλλική αρχαιολογική αποστολή επεσήμανε ευρήματα και εργαλεία της Νεολιθικής εποχής (4.800 π.χ.) της ίδιας δηλαδή εποχής με τον οικισμό της Χοιροκοιτίας. Στην περιοχή δεν υπάρχει σήμερα οικισμός, γιατί σύμφωνα με τα συμπεράσματα της αρχαιολογικής αποστολής ο χώρος χρησιμοποιείτο ως προσωρινή κατοικία. Φωτογραφία: Kyriakos Kefalas

Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση, στην τοποθεσία «Πετρερά» που βρίσκεται μόλις πεντακόσια μέτρα νοτιοδυτικά του χωριού υπήρχε παλαιότερα οικισμός, τα ερείπια του οποίου είναι σήμερα μεγάλοι σωροί από πέτρες και γι’ αυτό η περιοχή ονομάστηκε «Πετρερά».

Ο Νέαρχος Κληρίδης αναφέρει ότι στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, αλλά και τη Βυζαντινή περίοδο, ο Αναλυόντας, ήταν ξακουστό χωριό για τα πολλά θαύματα του Αγίου Γεωργίου, το εκκλησάκι του οποίου είναι σήμερα ερειπωμένο στον Καταλυόντα, και η θαυματουργή εικόνα του φυλασσόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και αργότερα στην Αρχιεπισκοπή. Παλαιότεροι κάτοικοι μαρτυρούν ότι ο Τουρκοκύπριος μεγαλοκτήμονας του Καταλυόντα Χιλμί Μπέης άναβε το καντήλι του Αγίου Γεωργίου. Εξάλλου, κάτω από το ναΐσκο υπήρχε υπόγεια σήραγγα που οδηγούσε σε κρύπτη των Χριστιανών κατά τους διωγμούς.